Het blauwe druivenras Sangiovese is onmisbaar voor wijnmakers in Italië. De druif is in veel wijngaarden in het land te vinden. Vooral in Toscane levert de druif fantastische Italiaanse rode wijnen, die men ver buiten de landsgrenzen kent. Door zijn gevoeligheid (de druif reageert sterk op soort terroir en klimaat) worden er mooie rode Italiaanse wijnen in uiteenlopende stijlen van Sangiovese gemaakt. Waar in Italië worden Sangiovese wijnen gemaakt die het proeven waard zijn?
Sangiovese
Sangiovese is een authentiek Italiaans druivenras dat niet in overal ter wereld goed aardt. De druif reageert namelijk sterk op invloeden van klimaat en terroir en hoewel dat in Italië fantastisch uitpakt, is dat niet overal het geval. Zo komt het dat door de vele Italiaanse wijngebieden waar Sangiovese in Italië verbouwd wordt, van Toscane tot Puglia, wijnen in heel diverse stijlen ontstaan. De smaak van een klassieke Sangiovese? Soepel en fruitig, stevige tannines, prettig aanwezige zuren en met kruidige Sangiovese aroma’s van tijm en kers. Wordt een Sangiovese wijn op hout gerijpt? Dan ontwikkelt de Italiaanse rode wijn een mooie dosis gekonfijt fruit, tonen van karamel en een prettige rokerigheid.
Toscane
In de wijngaarden van de beroemde wijnstreek Toscane is Sangiovese goed vertegenwoordigd en worden er goede tot uitstekende Toscaanse wijnen met internationale allure van de druif gemaakt. Sangiovese is onder meer aangeplant in beroemde DOCG’s als Brunello di Montalcino en Vino Nobile di Montepulciano en staat aan de basis van de Chianti, dé wijn die Toscane als wijnregio op de kaart heeft gezet. Wijnen die vallen onder ‘Chianti DOCG’, moeten voor minimaal 70% uit Sangiovese bestaan. Chianti wijnen zijn soepel (en laag in alcohol) maar hebben complexe fruittonen van kersen, blauwe bessen en aarde, stevige tannines en zuren.
Chianti
Lange tijd heeft Chianti een beetje in het verdomhoekje geleefd. Nog niet zo lang geleden werd de markt overspoeld met grote hoeveelheden Chianti, vaak nog verkocht in de typische ‘Fiasco’ flessen die in menig Italiaans restaurantje nog steeds ter versiering aan het plafond hangen. Deze deels met stro omwikkelde buikflessen, waren wat de wijn betreft helaas ook vaker wel dan niet een fiasco. Een beeld dat iets te lang bij de consument is blijven hangen. Jammer, want Chianti was en is nog steeds een prachtige, klassieke wijnregio waar geweldige wijnen worden gemaakt. Recente ontwikkelingen maken het eveneens duidelijk: Chianti is bezig met een comeback.
Subzones Chianti
De Chiantistreek ligt tussen Florence en Siena en is ruim 70.000 ha groot. Waarvan zo’n 10% (7.200 ha wijngaard) is voorbehouden aan Chianti Classico. Chianti kreeg in 1984 een DOCG-erkenning en kent nu nog zeven subzones. Er is namelijk een achtste onderweg: Terre di Vinci. Vier gemeenten in de provincie Florence staan te trappelen om officieel onderdeel te zijn van deze subzone. De gelukkigen zijn Ceretto Guidi, Fucecchio, Capraia e Limite en Vinci. Deze laatste is de geboorteplaats en de plek van het ouderlijk huis van niemand minder dan Leonardo da Vinci. Het toevoegen van Terre di Vinci als subzone is volgens de directeur van het Vino Chianti Consortium een geweldige ontwikkeling voor de Chianti regio. Het geeft volgens hem de wijnboeren in de verschillende zones de kans om de typiciteit van hun terroir beter te etaleren. Daarnaast geeft het ook nog een kwaliteitsimpuls, aangezien de restricties voor subzones nog strenger zijn dan voor de basis appellatie. Zo kun je de zeven subzones (Chianti Rufina, Chianti Colli Aretini, Chianti Colli Fiorentini, Chianti Colli Senesi, Chianti Colline Pisane, Chianti Montalbano en Chianti Montespertoli), die elk hun eigen karakter hebben, vergelijken met de ‘Crus’ van Barolo.
Brunello di Montalcino
De klassieke Sangiovese wijn die in Brunello di Montalcino gemaakt wordt is krachtig en wereldberoemd. Niet voor niets heeft Brunello wijn de bijnaam ‘de koningin van Italië’.
Het was Ferruccio Biondi Santi die in het jaar 1870 een variant op de Sangiovese-druif aanplantte, de Sangiovese Grosso (ofwel Brunello), en daarmee de eerste stappen naar het succes van deze wijnen zette. De Brunello-druif werd namelijk fantastisch rijp door het droge en warme Toscaanse klimaat. Met zijn granaatappelrode kleur, stevige karakter en de rijke, genuanceerde smaak van fruit (bessen en zalvende kersen), aardse tonen (truffel en ceder) en een opvallende frisheid, maakt deze wijn tot op de dag van vandaag indruk. Makers van Brunello zijn inmiddels verplicht hun wijnen minimaal 2 jaar op hout te rijpen en dat proeft u aan een subtiele vanillesmaak. Overigens zijn ook de niet op hout gerijpte rode wijnen uit Montalcino erg lekker, proeft u maar eens een Rosso di Montalcino!
Super Tuscan
Als we het over Sangiovese hebben, kan het begrip ‘Super Tuscan’ niet ontbreken. Tot de jaren zeventig van de vorige eeuw was het binnen de Italiaanse DOC(G)-classificering niet toegestaan wijnen te maken waarin Italiaanse en internationale druivenrassen gemengd werden. Hoewel dat wijnmakers er niet van weerhield deze blends te maken en ze bovendien van zeer goede kwaliteit waren, konden ze enkel op de markt gebracht worden onder de naam Vino da Tavola, ofwel ‘tafelwijn’. Om toch te kunnen laten zien van welke uitstekende kwaliteit deze wijnen waren, werden de blends tot ‘Super Tuscans’ gedoopt en meer recent werden ze ondergebracht in de categorie IGT Toscana.
Bolgheri
De eerste Super Tuscans, met een intens en krachtige karakter dat typerend voor deze wijnen is, komen uit Bolgheri. Een stadje aan de kust van Toscane, gelegen in een gebied dat van oorsprong moeras was. Toen het dat moeras aan het begin van de 20e eeuw werd gedempt, ontstonden grote lappen zeer vruchtbare landbouwgrond. Hoewel er in eerste instantie enkel simpele witte en rode wijnen gemaakt werden, zag een stel eigenwijze wijnmakers als gauw het potentieel van het gebied voor rode wijn. Het waren Sassicaia en Tenuta San Guido die internationale druiven als Cabernet en Merlot gebruikten om krachtige rode wijnen te maken die inmiddels zijn uitgegroeid tot de meest gewilde wijnen ter wereld. In 1994 werden de DOC regels aangepast, zodat ook deze wijnen als Bolgheri DOC konden worden verkocht.
Vino Nobile di Montepulciano
Wie spreekt over Toscane heeft het al snel over Chianti en Brunello di Montalcino. Maar dat wil niet zeggen dat Vino Nobile di Montepulciano daar voor onder doet. De stad Montepulciano, niet te verwarren met de druif Montepulciano uit de Abruzzen, ligt op een heuveltop waar het historie ademt en romantiek uitstraalt. De wijngaarden voor de fameuze, en door de adel ooit bejubelde Vino Nobile di Montepulciano, strekken zich vanaf de grenzen van de stad over de heuvels uit. De wijn kent een lange geschiedenis. Zo werd Vino Nobile door de keldermeester van Paus Paulus III uitgeroepen tot de ‘perfecte wijn’. En noemde dichter Francesco Redi het in zijn ‘Bacchus in Toscana’ in 1685 zelfs de ‘koning der wijnen’. Toch is Vino Nobile di Montepulciano de laatste decennia flink overschaduwd door buurman Brunello. En dat terwijl de wijn genoeg potentie heeft voor een nek aan nek race met Brunello, vooral gezien de vaak uitstekende kwaliteit/prijsverhouding. Zo zijn er Vino Nobile di Montepulciano’s die menig Brunello het vuur aan de schenen legt. Qua stijl heeft Vino Nobile het elegant kruidige fruit van Chianti Classico en de stevige gelaagde structuur van Brunello.
